Het reilen en zeilen van een windturbine

De productie van windenergie op land blijft stijgen. Vlaanderen telt in totaal zo'n 681 grote windturbines. Het geïnstalleerd vermogen in Vlaanderen bedraagt 1 742 MW. Op de website energiesparen.be staan heel wat details over de windturbines op land in Vlaanderen.

Een gunstig geplaatste windturbine op land met een vermogen van 3,5 MW (3 500 kilowatt) kan op een jaar tijd zo’n 7 000 MWh elektriciteit produceren. Dat komt overeen met het jaarverbruik van 2 000 gezinnen. Een windturbine produceert echter niet voortdurend elektriciteit. De productie hangt af van de windsnelheid, de plaats van de windturbine en andere factoren.

Een windturbine op land met een vermogen van 3,5 MW (3 500 kilowatt) produceert jaarlijks zo’n 7 000 MWh groene elektriciteit. Hiermee wordt ongeveer 2 260 ton CO₂ vermeden. Ook goed om weten: de CO₂-uitstoot veroorzaakt door de productie van een windturbine is door zijn gebruik in zes maanden geneutraliseerd.

De turbines worden zoveel mogelijk vlak bij andere infrastructuur zoals haven- en industriegebieden, autosnelwegen, spoorwegen, dijken of kanalen geplaatst. Daarbij wordt rekening gehouden met de mogelijke hinder voor omwonenden. En om ook de natuur zoveel mogelijk te ontzien, komen windturbines op veilige afstand van beschermde natuur- en vogelgebieden. Ook wordt uit veiligheidsoverweging een veilige afstand gehouden van bv. verschillende industriële installaties, ondergrondse gasleidingen en hoogspanningslijnen.

Het projectteam van Luminus doorkruist het hele land op zoek naar de meest windrijke sites. Aan de hand van geavanceerde windmeetapparatuur en computermodellen bepalen ingenieurs hoe windrijk een bepaalde site is.

Het idee om windturbines op zee te plaatsen is een goed concept, omdat er niet alleen meer wind is, maar ook omdat de wind constant en voorspelbaarder is dan op het land. Maar er zijn ook nadelen aan het plaatsen van windturbines op zee. Het voornaamste nadeel is de hogere kostprijs: door de complexe netverbindingen en diepe onderwaterfunderingen, is elektriciteit opgewekt door windturbines op zee duurder dan elektriciteit opgewekt door windturbines op land.

Veiligheid begint bij een zorgvuldig gekozen plek waar we de windturbines plaatsen. De windturbine is gecertificeerd volgens de geldende internationale IEC normering. De windturbine wordt uitgerust met een ijsdetectiesysteem, bliksembeveiliging, een dubbel (aerodynamisch en mechanisch) remsysteem en een online controlesysteem. De windturbine wordt permanent opgevolgd vanuit de controlekamer van Luminus. Ze is voorzien van vele sensoren die tijdig onregelmatigheden kunnen doorgeven. Luminus beschikt over eigen onderhouds- en interventieploegen die snel ter plaatse kunnen zijn. Daarnaast is een onderhoudscontract voorzien met de windturbinefabrikant. Zij dienen een minimale beschikbaarheid en performantie te garanderen waardoor er veel preventief onderhoud gebeurt.

Bij vriesweer zullen enkele voorzorgsmaatregelen genomen worden in de omgeving van onze windturbines. Ondanks ons gematigd klimaat, kan vorst toch ijsvorming op de bladen van de windturbines met zich meebrengen. Als de temperatuur zich bevindt tussen +3 en -6 graden Celsius , is er namelijk kans op een ijslaag, ijzel of natte sneeuw. 

Om het risico op het vallen van ijs naast de windturbines of de projectie ervan naar de omgeving te vermijden, neemt Luminus enkele voorzorgsmaatregelen:

• We evalueren systematisch het risico op alle sites via een strikt protocol.
• We installeren een sensor op onze windturbines die de windturbines stopzet in geval van risico.
• We zoeken continu naar nieuwe, innovatieve oplossingen in samenwerking met onze leveranciers om ijsvorming op de bladen in de mate van het mogelijke te voorkomen.
• Informatiepanelen en lichtsignalen zijn eveneens aanwezig in onze windmolenparken om wandelaars te waarschuwen.

We raden het af om zich te begeven onder windturbines wanneer het sneeuwt of vriest.

Het risico op ijsval is dankzij de voorzorgsmaatregelen die Luminus genomen heeft sterk verminderd. Toch is er nog altijd een kleine kans op ijsval bij winter- of vriesweer. Ijsval zou iemand kunnen verwonden of materiaal kunnen beschadigen rond de windmolens. Daarom blijven we nadruk leggen op het gevaar van ijsval voor voorbijgangers bij winter- en vriesweer.

Windturbines produceren groene energie, stoten geen CO₂ uit en zijn dus een van de oplossingen voor de wereldwijde opwarming van het klimaat. Daar wordt de natuur, ook bij ons, alleen maar beter van.

Toch kunnen windturbines, een impact hebben op vogels en vleermuizen. Door bij de zoektocht naar geschikte locaties rekening te houden met de belangrijke broed-, pleister-, rust- en doortrekgebieden van vogels en vleermuizen, vermijden we een groot deel van de mogelijke impact.

Luminus grijpt ook elke kans om de biodiversiteit aan de voet van haar windparken te versterken. Lees meer over enkele van onze initiatieven.

Windturbines maken geluid, maar moeten voldoen aan de wettelijke geluidsnormen die erg streng zijn. Die normen zijn bepaald in het VLAREM, het Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning. Bovendien werd de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van geluidsarme windturbines. Zo werd er gewerkt aan betere geluidsisolatie, verlaging van het toerental en een geavanceerd ontwerp van de rotorbladen.

Als de zon schijnt, werpt een windturbine een schaduw op de grond. Door het draaien van de wieken beweegt die schaduw. Dit noemen we slagschaduw. Dit kan als storend ervaren worden. Daarom mag in Vlaanderen een woning maximaal 30 minuten per dag slagschaduw ondervinden en dit met een maximum van 8 uur per jaar.

Windturbines moeten worden uitgerust met een slagschaduwdetector met stilstandsregeling. Die schakelt de windturbine automatisch uit als er zich bij een bepaalde woning meer dan de wettelijk toegelaten slagschaduwduur zou kunnen voordoen.

Neen, integendeel. Grotere windturbines zijn de meest recente machines op de markt. Ze produceren meer energie (ofwel ze hebben een hoger rendement) en zijn stiller. Windturbinefabrikanten besteden veel aandacht aan het beperken van geluid. Windturbines met langere wieken draaien trager en dus stiller dan hun soortgenoten met kortere wieken. Daardoor zijn nieuwere, grotere, modernere windturbines stiller dan oudere, kleinere, windturbinetypes.

Luminus heeft een intern controlesysteem om de naleving van de wettelijke voorwaarden te garanderen. De opvolging hiervan gebeurt door het “asset management team” van Luminus. Zij zijn ook eerste aanspreekpunt voor de bevolking en de overheid. Ook de overheid volgt de naleving van de (milieu)voorwaarden op.

Windturbines worden bij einde levensduur voor het overgrote deel (85-90%) gerecycleerd. De mast, de generator en elektronica bestaan uit materialen die waardevol en eenvoudig terug te winnen zijn. Amper 10 à 15% is moeilijk te recycleren: vooral de wieken. Die bestaan grotendeels uit een composiet, een materiaal dat uit verschillende stoffen is samengesteld. Het gaat om een mengsel van vezels (zoals glas- of koolstofvezels) en hars (zoals epoxy of polyester).

Vandaag worden de wieken na gebruik hoofdzakelijk vermalen tot een materiaal dat bijvoorbeeld in cement kan worden verwerkt. Er lopen momenteel heel wat onderzoeken en projecten voor de volledige recyclage van de wieken. Zo bouwen de windturbine fabrikant Vestas en Stena Recycling samen een fabriek voor de verwerking van conventionele windturbinewieken. Alle gebruikte composietwieken komen hierdoor in aanmerking voor circulair hergebruik. De windenergie-industrie werkt ook intensief aan materiaalverbetering, en hoopt om binnen drie jaar de eerste 100% recycleerbare wiek te ontwerpen en te produceren.

Alle uitgiften van aandelen van Luminus Wind Together kenden een groot succes. In een enkel semester in 2019 bijvoorbeeld haalde onze coöperatieve maar liefst 5 miljoen euro op, wat ook het wettelijk maximumbedrag was. Luminus Wind Together organiseert daarom geen nieuwe investeringsronde. In navolging van dit succes richtte Luminus de nieuwe coöperatieve Lumiwind op om nog meer burgers en bedrijven mee te laten investeren in duurzame energieprojecten.

Het Vlaams Gewest verleent de vergunningen. De minister baseert zich hiervoor op het gecoördineerd advies van de Gewestelijke Omgevingsvergunnings-commissie of GOVC. In deze commissie zijn de belangrijkste adviesdiensten en relevante afdelingen van de overheid verzameld.

Door de betrokken gemeenten of steden wordt gedurende 30 dagen een openbaar onderzoek georganiseerd waarbij bewoners inspraakreacties kunnen indienen (opmerkingen of steunschriften). De gemeente/stad verzamelt deze voor de vergunningverlener.

De gemeente/stad kan daarnaast ook zelf haar advies uitbrengen aan de GOVC. Gelijktijdig met het openbaar onderzoek vraagt de GOVC adviezen op bij de relevante overheidsdiensten en -afdelingen, zoals onder meer:

• Agentschap voor Natuur en Bos
• Agentschap Wegen en Verkeer
• Departement Omgeving stedenbouwkundig advies
• Departement Omgeving milieuadvies
• Vlaamse Milieumaatschappij
• Vlaams Energie Agentschap
• Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer: luchtvaart
• Defensie: militaire luchtvaart
• Hulpverleningszone brandweer
• …